Online planning hier, instructievideo daar en appen met je leerlingen. We zijn niet meer van onze computers weg te slaan. Maar, hoe zit het met jullie digitale kennis? Klaar voor 26 handige termen rond digitale geletterdheid?
Door Sanne Malcorps
Elke dag komen we problemen tegen, hoe klein of groot die ook zijn. Daarbij volg je verschillende denkpistes en stappen om tot een oplossing te komen. Deze manier van denken noemen we algoritmische denken.
Een algoritme is een ‘ formule’ of een ‘reeks instructies’ die je uitvoert om een ingewikkeld probleem op te lossen.
Algoritmes komen voor in handelingen die we zelf doen, maar ook in bv computerprogramma’s. Een computer heeft namelijk duidelijke instructies nodig om te doen wat jij wilt.
Om tot een goed algoritme te komen moet je aan een paar dingen denken:
Een browser is het programma dat je nodig hebt om op het internet te kunnen komen. Zo kun je surfen op het internet met bijvoorbeeld Google Chrome, Mozilla Firefox of Apple Safari. Deze kun je altijd zelf installeren op je laptop, tablet of telefoon. Chrome is wereldwijd gezien de populairste browser. En is, zoals je in de naam kunt lezen, ontwikkeld door Google.
Is de Ctrl-toets ook een van jouw meest gebruikte toetsen? De ‘control’-toets houdt je samen met een andere toets ingedrukt om een bepaalde functie uit te voeren. Kopiëren, plakken, even de tijd terugdraaien. Wat zouden we toch zijn zonder onze beste vriend ‘Ctrl’? Ken jij alle 31 mogelijke combinaties?
Data is heel simpel gezegd een verzameling van gegevens. Of het nu gaat om contactgegevens, het aantal likes op je Instafoto of je route naar het werk. Dat zijn allemaal gegevens die ergens iets meer over vertellen.
Bedrijven, verenigingen, de gemeente, noem maar op, we verzamelen en verwerken gegevens om een beter beeld te krijgen bij een bepaalde situatie. Dat kan gebeuren om met iemand te kunnen communiceren, om die persoon beter te begrijpen of om zijn of haar gedrag te kunnen voorspellen en beïnvloeden.
DOETIP | Weet jij wat er allemaal met je online gegevens gebeurt? Het Fries Bibliotheken Netwerk heeft een leuke (en gratis!) 8-daagse Data detoxkuur ontwikkeld. Je krijgt via verschillende stappen meer grip en controle op jouw online identiteit.
Wil je dat ene onderwerp wat beter onder de knie krijgen? Er zijn zoveel mogelijkheden om jezelf online bij te scholen via e-learning. Je kunt een online cursus volgen, Youtube video’s bekijken of blogs lezen. Waar en wanneer het jou het beste uitkomt. Voordeel? Vaak verdien je op het einde van de rit een certificaat!
Scrollen. Kijken. Vergelijken. Social media maakt het heel eenvoudig om continu op de hoogte te blijven van het reilen en zeilen van andere mensen. Erg leuk om te weten wat anderen uitspoken, maar dat kan ook een angstig gevoel opwekken dat je leven niet spannend genoeg is of dat je dingen mist als je je telefoon even aan de kant legt.
Onderzoek van de Nationale Academie Media & Maatschappij (NAMM, 2012) toont aan dat jongeren tussen 13 en 18 jaar lijden aan FOMO: the Fear of Missing Out. Dat angstig gevoel wanneer je even niet online bent. Dat anderen het beter hebben dan jij.
Gamification is al jaren hot en trending in onderwijsland. Het begrip ‘gamification’ in de klas betekent het integreren van een spelelement in je onderwijs. De leukste onderwijstools schieten als paddenstoelen uit de grond. Ook voor digitale geletterdheid. Zo maken kinderen op een spelende wijze kennis met o.a. ICT en computational thinking.
Het gebruik van spellen in de klas zou de motivatie, betrokkenheid en productiviteit van de leerlingen vergroten. Maar is dat ook zo? Volgens Wilfried Admiraal, hoogleraar Onderwijswetenschappen aan de Universiteit Leiden, geldt dit niet voor elk kind: “De leeropbrengst van games is hoger voor goed presterende leerlingen. Maar voor slechter presterende leerlingen is die opbrengst er niet. Zij hebben meer baat bij een conventionele les, met een docent die een structuur aanbiedt.” Stof tot discussie! Wat denken jullie?
KIJKTIP | De VPRO thema-uitzending Game of Phones biedt meer achtergrondinformatie en uitleg bij de invloed van spelgebruik op ons alledaags leven.
Een hacker is iemand die inbreekt in een computersysteem. In de meeste gevallen gebeurt dit met kwaad opzet. Zo breken hackers in op computers, websites of social media profielen om bijvoorbeeld virussen te verspreiden of gegevens te lekken. Daarnaast heb je ook ethische hackers, die op vraag van grote bedrijven eigen beveiligingsproblemen opsporen.
LEESTIP | Wil je het over hacking hebben in de klas? Auteur en journalist Maria Genova schreef het jeugdboek “What the H@ck!” over een jongen met een gehackte telefoon. In het boek geeft ze nuttige tips die je helpen om om je te weren tegen hackers.
Anna Nooshin, Enzo Knol of Nikkie Tutorials, grote kans dat je een van deze drie influencers volgt op sociale media! Hun social media posts of YouTube video’s zorgen dagelijks voor duizenden likes van hun miljoenen volgers en trouwe fans.
De laatste jaren zijn influencers niet meer weg te denken uit de reclamewereld. Net door hun enorm bereik, zijn ze interessant voor grote merken. Maar is hun boodschap dan nog wel authentiek? Is het niet gewoon verscholen reclame? Sommige influencers proberen nu met hashtags zoals #AD en #advertentie transparanter te zijn.
Een bewegende fotogalerij op je website, animaties, noem maar op. We gebruiken allemaal leuke trucs om ervoor te zorgen dat websites er minder saai uit zien.
Maar hoe doen we dat precies? Websites worden interactief gemaakt met JavaScript. Dat is een soort computertaal die instructies stuurt naar je browser. Die instructies staan in de HTML-code van de website.
Kunstmatige intelligentie (KI) of Artificial Intelligence (AI) lijkt een ver-van-mijn-bed-show voor velen, maar is tegenwoordig eigenlijk overal wel terug te vinden.
KI betekent dat computers leren zelfstandig beslissingen te nemen en te reageren op basis van data of input die ze ontvangen. Het bekendste voorbeeld van KI is een zelfrijdende auto, maar ook o.a. Netflix, Siri of Google Translate werken met KI. Zo geeft Netflix bijvoorbeeld persoonlijke suggesties op basis van je kijkgedrag.
Ooit al bij stilgestaan hoe het komt dat je vanaf je laptop een document kunt versturen naar de printer in de ruimte naast je? Dat komt omdat er tussen jouw computer en de printer een LAN-verbinding is.
Wat is dat? LAN staat voor Local Area Network en stelt computers binnen een lokaal netwerk in staat om met elkaar te communiceren. Op die manier kun je op school of thuis snel bestanden en gegevens uitwisselen. Tegenwoordig gaat dat allemaal draadloos via WIFI of Bluetooth, maar hiervoor moest dat allemaal via kabels geregeld worden.
Nietsvermoedend kan je veel fout doen op het internet. Zo kun je, ongemerkt, je computer infecteren met malware.
Malware komt van ‘malicious software’ en is een verzamelnaam voor schadelijke computerprogramma’s die zich ongemerkt op jouw computer installeren. Via die programma’s kunnen hackers je bank- of inloggegevens bemachtigen of gegevens op je computer beschadigen op verwijderen. Met alle gevolgen van dien…
Hoe raakt je computer besmet? Malware kan bijvoorbeeld geïnstalleerd worden na het klikken op een link in een e-mail of kan zich verspreiden via afbeeldingen, video of illegale software. Daarom is het erg belangrijk dat je kritisch bent op alles wat je online vindt. Wie is de bron? Is dit wel echt?
Het woord nepnieuws moeten we je vast niet meer uitleggen. Maar weet je ook hoe je het kunt herkennen?
Online is het nieuwe normaal! Praten, bellen, bankieren, shoppen, les volgen; alles kan via het internet! Elke dag spenderen we uren op onze telefoon of computer. Gelukkig zijn er ook tegenreacties. De afgelopen jaren laten steeds meer jongeren en volwassenen hun telefoon links liggen. Weet jij nog hoe je offline moet zijn?
Zeg je digitale geletterdheid, dan denk je waarschijnlijk onmiddellijk aan programmeren. Programmeren valt onder computational thinking, één van de vier vaardigheden van digitale geletterdheid.
LEESTIP | Lees onze blog over programmeren voor kinderen.
Je kunt een QR-code vergelijken met een streepjescode. Zo’n QR-code kun je scannen met de camera van je telefoon. Als je eentje scant, opent je telefoon de URL die gelinkt is aan de code. Zo beland je automatisch op een website zonder dat je die zelf nog moet intypen in je zoekbalk.
QR-codes worden ook in de klas gebruikt. Veel leerkrachten maken QR-codes zelf, bijvoorbeeld om een instructiefilmpje aan het papieren huiswerk toe te voegen.
Onder digitale geletterdheid valt ook mediawijsheid, het slim kunnen omgaan met media. Reclame is niet meer uit media weg te denken. Hoewel je het misschien soms niet onmiddellijk door hebt. Herkennen jouw leerlingen reclame en kijken ze hier kritisch naar? Laat ze zelf eens een reclameposter maken, welke trucen hebben ze nodig om anderen te overtuigen van hun product?
Wist je dat…
? al in 1953 een van de eerste smileys verscheen in een Amerikaanse krant?
? er een ‘Emojipedia’ bestaat? Hier kun je scrollen door alle mogelijke emojis.
? de ?-emoji een van de de populairste emojis is op dit moment?
? er elk jaar ongeveer honderd emojis bijkomen en dat die door een officieel comité goedgekeurd moeten worden?
Met meer dan twee miljard gebruikers, is TikTok een van de populairste social media apps op dit moment, ook onder kinderen tussen tussen 9 en 13 jaar. Met de app kan je vanalles. In een video van ongeveer 15 seconden doe je een uniek dansje, playback je op muziek of haal je een grap uit. De app raakte de afgelopen jaren al een paar keer in opspraak voor privacy en veiligheid. Steeds meer leerkrachten maken nu ook een account aan. Iets voor jou?
URL (uu-er-el) staat voor ‘uniform resource locator’, ofwel webadres. Net zoals wij allemaal op een bepaald adres wonen, hebben ook websites en afbeeldingen op het internet een webadres. Met een URL (bv. https://www.basicly.co) surf je dus rechtstreeks naar een plek op het internet.
Virtual reality (VR, virtuele werkelijkheid) neemt je mee naar een andere plek zonder dat je daar de deur voor uit moet! VR lijkt wat mysterieus, maar het principe is best eenvoudig. Een VR-bril heeft een ingebouwd scherm en toont twee beelden: eentje voor elk oog. Dat creëert een 3D-beeld. De beelden volgen de bewegingen van je hoofd, zodat het lijkt alsof we echt op een andere plek zijn.
Benieuwd naar wat je er allemaal mee kan op school? Kennisnet en Leraar24 geven op hun website erg leuke voorbeelden. Zo kun je met een VR-bril en Google Expedities op virtueel schoolreisje naar de Eiffeltoren in Parijs of zelfs wandelen op mars!
123456, Sarah1995 en wachtwoord4, erg creatief zijn we niet als het gaat om wachtwoorden. Toch is het zo belangrijk om je te wapenen tegen hackers! Bekijk deze 6 handige wachtwoordtips.
X, een geen al te speciale letter, maar oh zo veelzeggend! Met xxx en een ?verandert jouw saai appje plots in een liefdesverklaring. Nu meer dan ooit belangrijk. Spread the love met wat extra x’jes!
YouTube kent iedereen, maar ken je ook YouTube Kids? Om kinderen nog beter te beschermen online, maakte het Amerikaanse bedrijf een kindveilige versie. Met de Youtube Kids app zorg je ervoor dat je als leerkracht of ouder meer controle krijgt over wat je kinderen te zien krijgen. Zo kun je zelf een account aanmaken per kind, content filteren en de schermtijd instellen. Handig voor thuis of in de klas!
Iedere media-uiting is gemaakt door iemand die iets over wil brengen op een ander. Oftewel: de zender heeft een boodschap die naar de ontvanger moet. Dat gebeurt niet zomaar natuurlijk. Iedere media-uiting heeft altijd ook een bepaald doel. Informerend, vermakend, meningvormend of commercieel.
Sanne onderhoudt als Content Marketeer alle online kanalen van Basicly. Met een kopje koffie in de hand, zoekt ze naar interessante onderwerpen die leerkrachten en ICT-coördinatoren helpen bij het vormgeven van Digitale Geletterdheid in de klas.
