Online les en leren kwam door de coronacrisis en de daaropvolgende sluiting van de scholen in een stroomversnelling terecht. De omschakeling naar digitaal onderwijs zorgde ervoor dat het eens te meer duidelijk werd dat de geringe digitale geletterdheid van kinderen en jongeren hen nog te parten speelt. Volgens een recent praktijkonderzoek van SLO en Kennisnet ontbreekt het de leerlingen aan een stevige digitale basis op het gebied van ICT en online media. Daarom gooien deze drie scholen het vanaf dit schooljaar over een andere boeg: samen met onderwijsaanbieder Basicly starten zij met digitale geletterdheid.
13 september 2021
Nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling SLO en Kennisnet hebben onderzoek uitgevoerd naar de digitale geletterdheid van leerlingen tijdens en na de coronaperiode. Onder digitale geletterdheid vallen ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden en computational thinking. Uit het rapport ‘Praktijkonderzoek Digitale Geletterdheid’ blijkt dat de ICT-basisvaardigheden van leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs nog steeds ondermaats zijn. Het gaat daarbij volgens SLO om “basale dingen, zoals bestanden vindbaar opslaan of presenteren”. Ook de kennis en vaardigheden over onder andere online veiligheid, privacy en fake news blijven over het algemeen onvoldoende ontwikkeld.
Steeds meer partijen trekken daarom aan de bel om digitale geletterdheid te integreren in het onderwijs. Zo pleitte het Platform voor de InformatieSamenleving ECP eind juni samen met 30 andere partijen voor een versnelde invoering van digitale geletterdheid in het onderwijs.
Toch ben je als school nog niet verplicht om digitale geletterdheid aan te bieden. Naar verwachting ziet dit er over een aantal jaar anders uit. In 2024 zullen naar alle waarschijnlijkheid officiële kerndoelen voor digitale geletterdheid ingevoerd worden.
Deze drie docenten vertellen hoe hun scholen nu alvast de stap zetten naar een vernieuwd onderwijsaanbod.
“Als school vinden we het belangrijk om de leerlingen voor te bereiden op allerlei aspecten in het leven. Een steeds groter wordend onderdeel daarvan vindt digitaal plaats. Het plan om onze leerlingen structureel te onderwijzen in digitale geletterdheid loopt daarom al een hele tijd. Zo hebben we voor de coronacrisis een nulmeting gedaan en daaruit bleek dat de mediawijsheid van de leerlingen wat achterbleef. Toen we daarna digitaal moesten lesgeven en werken, zagen we ook dat de ICT-vaardigheden bij de leerlingen dan toch minder ontwikkeld waren dan we dachten.
ICT-basisvaardigheden hebben we nu al hier en daar verwerkt binnen de vakken, maar bijvoorbeeld mediawijsheid kwam nog nergens écht naar voren. Dat was dus voor ons een mooi startpunt. We hebben nu het volledige pakket voor mediawijsheid klaargezet voor de mentoren van klas 1 t/m 3.”
“Ook wij willen onze leerlingen goed wegwijs maken in de digitale wereld. Wij geven les aan een doelgroep die best gevoelig is voor bijvoorbeeld influencers en nepnieuws. Dan is het goed dat wij ze gaan leren wat goed is en wat fout en welke informatie betrouwbaar is.
Alle collega’s zien de noodzaak om onze leerlingen digitaal geletterd te maken. De een vindt het natuurlijk wel wat moeilijker dan de andere, maar uiteindelijk staat iedereen wel achter hetzelfde doel.
Deze week gaat iedereen een les uitproberen en daarna krijgen we van Basicly begeleiding om de methode voor digitale geletterdheid goed weg te zetten. Dit schooljaar willen we al de vier onderdelen van digitale geletterdheid aanbieden. In de jaren daarop willen we toewerken naar een mooie leerlijn zodat alle leerlingen met alle deelgebieden in aanraking komen.”
“We hebben met onze school een mooie sprong vooruit gemaakt om ons onderwijs nog beter te laten aansluiten op wat de kinderen moeten kennen en kunnen. Wij vinden dat ook digitale geletterdheid hier een belangrijk onderdeel van uit maakt. Er gebeuren online zoveel zaken waar we als school op dit moment nog geen grip op hebben, zoals Whatsapp-ruzies, online pesten of leerlingen die zomaar alles online delen. Daarom willen we de kinderen hier beter bij begeleiden en hen daar ook een stukje in onderwijzen.
We starten met groep 7-8, maar in de loop van het schooljaar zullen ook de andere groepen aansluiten. Ons plan is om de lessen rond mediawijsheid te integreren bij vakken zoals wereldoriëntatie en taal. Daarvoor zijn we ons nu aan het inlezen. Daarna gaan we ook echt de lessen uitproberen. Na de testperiode gaan we samen met een trainer van Basicly evalueren hoe het is gegaan.”
Hoewel de urgentie voor digitale geletterdheid breed gedragen wordt, is het niet voor alle scholen even vanzelfsprekend om hier aandacht aan te besteden. Dat zegt onderwijsaanbieder Basicly. “Wij merken dat dit voor veel ICT-coördinatoren wat extra’s is op hun volle bord. Ook zien we in de praktijk dat leerkrachten zich nog steeds niet zelfverzekerd genoeg voelen rondom digitale geletterdheid. Omdat dit voor veel scholen ongekend terrein is, proberen we met onze online leeromgeving scholen het zo eenvoudig mogelijk te maken om aan digitale geletterdheid te werken.”
Foto’s: Praedinius, Wdgarchitectenbureau, BS Zuiderlicht